| Περίληψη: | Το 2014 ήταν για εμάς στο Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης μια εξαιρετικά σημαντική χρονιά, τόσο εξαιτίας των στόχων που υλοποιήσαμε και των επιτυχιών που μας αναγνωρίστηκαν, όσο και λόγω της χρονικής εγγύτητας με την ολοκλήρωση των μεγάλων αναπτυξιακών μας έργων. Η συγκέντρωση, οργάνωση, διάθεση με σκοπό τη χρήση, η προβολή στο εγχώριο αλλά και διεθνές επίπεδο της ελληνικής επιστημονικής παραγωγής, και η συστηματική καταγραφή και τεκμηρίωση της ελληνικής ερευνητικής, αναπτυξιακής και καινοτομικής δραστηριότητας, εξακολουθούν και είναι από τους βασικούς στόχους που καθορίζουν τη λειτουργία, τη στοχοθεσία και κατά συνέπεια την αποτελεσματικότητα του ΕΚΤ. Το περιβάλλον μέσα στο οποίο δρούμε επαναπροσδιορίζεται. Ο τρόπος που η παγκόσμια ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα παράγει και δημοσιοποιεί το αποτέλεσμα της εργασίας της αλλάζει ριζικά. Οι πολιτικές για την ενίσχυση της ανοικτής πρόσβασης έχουν πλέον υιοθετηθεί από όλους τους χρηματοδότες της έρευνας. Η ανοικτή επιστήμη διαμορφώνεται ως απόρροια τεχνολογικών, αλλά και αλλαγών στην αντίληψη της επιστημονικής κοινότητας για τον ρόλο που παίζει στη σύγχρονη κοινωνία. Η απαίτηση για τη δημιουργία μεγάλων υποδομών που υποστηρίζουν την έρευνα εκφράζεται τόσο σε επίπεδο πολιτικών –policies-, αλλά και συνεργασιών και χρηματοδοτήσεων. Ταυτόχρονα, η ευρύτερη κοινωνία εμπλέκεται ολοένα και περισσότερο στη συζήτηση για διαφάνεια και αποτελεσματικότητα στον σχεδιασμό πολιτικών και εκφράζεται η απαίτηση οι πολιτικές αυτές να λαμβάνουν υπόψη τεκμηριωμένα στοιχεία. Στη χώρα μας, η ανάγκη της ελληνικής κοινωνίας να αντιληφθεί και να έρθει σε επαφή με την επιστημονική εγχώρια παραγωγή είναι μεγάλη. Σημαντική είναι και η ευρύτερη προσπάθεια να ενισχυθεί η οικονομική δραστηριότητα σε τομείς με συγκριτικό πλεονέκτημα μέσα από την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας. Παράλληλα, για τους παραγωγούς δεδομένων και περιεχομένου, η τεχνολογία έχει καταλυτική επίδραση και έχει επιφέρει έναν «εκφυλισμό» σε καθιερωμένες διαδικασίες και τρόπους εργασίας, καταδεικνύοντας την ανάγκη επαναπροσδιορισμού ρόλων, δεξιοτήτων και ροών εργασίας για το προσωπικό που οργανώνει και διαθέτει τα παραγόμενα δεδομένα και το περιεχόμενο. Ένα άλλο χαρακτηριστικό του νέου περιβάλλοντος είναι η αυξανόμενη διαμόρφωση και εμπλοκή κοινοτήτων, όπως είναι η εκπαιδευτική, η ερευνητική και οι κοινότητες χρηστών, στην παραγωγή περιεχομένου, στην τεκμηρίωση και επανάχρησή του. Για εμάς στο ΕΚΤ, η κατανόηση του παραπάνω περιβάλλοντος και η συνεχής αύξηση του αριθμού των έργων ψηφιοποίησης αρχειακού υλικού με δημόσια χρηματοδότηση, αλλά και του υλικού που παράγεται πλέον σε ψηφιακή μορφή και εμπίπτει στις κατηγορίες επιστήμη –τεχνολογία-πολιτισμός, διαμόρφωσαν σε μεγάλο βαθμό τον σχεδιασμό των 2 έργων ΕΣΠΑ που ξεκίνησαν να υλοποιούνται στις αρχές του 2011 και ολοκληρώνονται το 2015. Τα επιτεύγματα του 2014 παρουσιάζονται στην έκθεση δραστηριοτήτων που έχετε μπροστά σας: οι υπηρεσίες που σχεδιάσαμε και οι πιλοτικές τους εφαρμογές σε πλήθος οργανισμών που καλύπτουν ένα μεγάλο φάσμα παραγωγών γνώσης. Η συνεργασία με μεγάλο αριθμό διαφορετικών φορέων από ολόκληρη την αλυσίδα αξίας του χώρου που καλύπτουμε τροφοδότησε με απαιτήσεις τον σχεδιασμό των υπηρεσιών και μας έκανε πιο αποτελεσματικούς στην επίλυση ζητημάτων που διευκολύνουν τόσο την οργάνωση, όσο και τη διάθεση του έγκριτου αυτού περιεχομένου στο εξειδικευμένο και το ευρύ κοινό. Η δραστηριότητα e-Publishing επιστημονικών περιοδικών αναπτύχθηκε περαιτέρω με την ένταξη στην «οικογένεια» των έγκριτων ελληνικών επιστημονικών περιοδικών που εκδίδονται ηλεκτρονικά και διατίθενται από την πλατφόρμα μας, δύο νέων ιδιαιτέρως αξιόλογων περιοδικών, του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών και του Μουσείου Μπενάκη. Ταυτόχρονα, ξεκινήσαμε τη διαμόρφωση του ηλεκτρονικού περιβάλλοντος που θα εξυπηρετήσει ανάγκες των συνεργαζόμενων με εμάς φορέων για την έκδοση μονογραφιών και πρακτικών συνεδρίων, ενώ ταυτόχρονα μας απασχόλησαν συναρτώμενα με την έκδοση θέματα, όπως αυτό της αξιολόγηση της ποιότητας και της εκτίμησης του κόστους. Το ευρετήριο των επιστημονικών εκδόσεων στις Ανθρωπιστικές & Κοινωνικές Επιστήμες, μία από τις εμβληματικές δράσεις μας στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο, βρίσκεται σε καλό δρόμο, αφού ολοκληρώθηκε η ανάπτυξη του πληροφοριακού περιβάλλοντος και μεγάλο μέρος της ψηφιοποίησης και καταλογογράφησης. Η επιστημονική επιτροπή που απαρτίζεται απο επιστήμονες απο διαφορετικές ερευνητικές και επιστημονικές περιοχές και παρακολουθεί την πορεία του απαντώντας στον προβληματισμό που αναπτύσσεται, αποτελεί την καλύτερη εγγύηση για το αποτέλεσμα. Η επανασχεδίαση των κλασσικών αλλά δημοφιλών υπηρεσιών που προσφέρονται από τη βιβλιοθήκη μας, με χρήση της νέας τεχνολογικής υποδομής, δίνει τη δυνατότητα σε απομακρυσμένους χρήστες να λάβουν με φιλικό τρόπο τις αξιόπιστες υπηρεσίες της. Ενισχύσαμε την παρουσία της βιβλιοθήκης στη μαθητική και φοιτητική κοινότητα. Στη μεν πρώτη με οργανωμένες εκδηλώσεις, όπου μεγάλος αριθμός μαθητών απο σχολεία εξοικειώθηκε με τεχνικές αναζήτησης πληροφορίας, στη δεύτερη με διεύρυνση των παρεχόμενων υπηρεσιών, ώστε, τόσο ο χώρος να γίνει πιο φιλόξενος, όσο και η κάλυψη των αναγκών τους να γίνει πιο αποτελεσματική. Το Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών πέρασε στην εποχή της on line κατάθεσης για να αντιμετωπιστεί το μεγάλο πρόβλημα των καθυστερήσεων στην ένταξη των νέων διατριβών στο Αρχείο. Η μεγάλη ανταπόκριση απο τις Γραμματείες των Σχολών και από τους ίδιους τους διδάκτορες υπήρξε καθοριστικής σημασίας. Το ΕΑΔΔ εμπλουτίζεται συνεχώς με νέες υπηρεσίες και εξελίσσεται ως το επιστημονικό αρχείο με τη μεγαλύτερη χρήση και αναγνωρισιμότητα. Ο Εθνικός Συλλογικός Κατάλογος των επιστημονικών περιοδικών από τις συλλογές 250 επιστημονικών και τεχνολογικών βιβλιοθηκών της χώρας άλλαξε περιβάλλον διάθεσης και υποστηρίζει καλύτερα το σύστημα διαδανεισμού μας, εξυπηρετώντας τους χρήστες των βιβλιοθηκών και αξιοποιώντας πιό αποτελεσματικά τη δημόσια επένδυση σε συνδρομές και αγορές επιστημονικού υλικού. Στις μεγαλύτερες επιτυχίες της χρονιάς εντάσσεται η πλήρης αποκατάσταση της διαδικασίας συλλογής στοιχείων και της έκδοσης δεικτών για την κρατική χρηματοδότηση, τις δαπάνες και το προσωπικό για την Έρευνα και Ανάπτυξη, καθώς και για την καινοτομική δραστηριότητα των ελληνικών επιχειρήσεων. Η πλήρης επαναφορά της χώρας στο εσωτερικό – ΕΛΣΤΑT, και διεθνές περιβάλλον- EUROSTAT, E.U, OECD, με τα απαιτούμενα στοιχεία, αποκατέστησε την εικόνα της, αλλά το σημαντικότερο είναι ότι της επιτρέπει να τα χρησιμοποιήσει διασυνδεδεμένα και με άλλα στοιχεία, για να πάρει αποφάσεις καθοριστικής σημασίας για τον σχεδιασμό νέων πολιτικών. Στο σημείο αυτό πρέπει να τονίσω τον καθοριστικό ρόλο του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΕΚΤ, ΕΣΕΚΤ, ως αντιπροσωπευτικό όργανο που συνθέτει και εξασφαλίζει συλλογικότητα, αξιοπιστία, ουδετερότητα, και διάχυση των αποτελεσμάτων στην ακαδημαϊκή, ερευνητική, αλλά και την κοινότητα των policy makers. Η συλλογή και επεξεργασία στοιχείων για την καινοτομία στις ελληνικές επιχειρήσεις και η σύνδεσή τους με στοιχεία από την ερευνητική δραστηριότητα των επιχειρήσεων μας βοήθησε να κατανοήσουμε καλύτερα τις απαιτήσεις αλλά και τις δυνατότητές τους, να προσαρμόσουμε στις ανάγκες τους τις υπηρεσίες που προσφέρουμε στο πλαίσιο του δικτύου EEN-Hellas, και να γίνουμε πιο αποτελεσματικοί στις υπηρεσίες αξιοποίησης των αποτελεσμάτων έρευνας και μεταφοράς τεχνολογίας που προσφέρουμε. Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθώ στον βασικό παράγοντα που κατέστησε δυνατή την επίτευξη των στόχων: το ανθρώπινο δυναμικό του ΕΚΤ. Για όλα τα αποτελέσματα που αναλυτικά παρουσιάζονται στην ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων η κινητήριος δύναμη είναι ένας σημαντικός αριθμός επιστημόνων. Στηριζόμαστε σε νέους επιστήμονες με υψηλή εξειδίκευση που έχουν επιλεγεί με απόλυτα αξιοκρατικές διαδικασίες. Το προσωπικό αυτό συμβάλλει, με την καθοδήγηση του έμπειρου στελεχιακού δυναμικού, και σε συνεργασία με το Τακτικό Προσωπικό του ΕΚΤ, στην υλοποίηση του σχεδιασμού και στην ανάπτυξη των υπηρεσιών που δίνουν τη δυνατότητα στη χώρα να παρακολουθήσει στην πρώτη γραμμή την εξέλιξη της τεχνολογίας στον χώρο των υποδομών περιεχομένου. Δρ Εύη Σαχίνη | Διευθύντρια ΕΚΤ |
